หนังใหญ่วัดบ้านดอน จังหวัดระยอง
ประวัติความเป็นมาของหนังใหญ่วัดบ้านดอน จังหวัดระยองหนังใหญ่วัดบ้านดอน จังหวัดระยอง ตามที่ได้มีการศึกษาเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาโดย อาจารย์อำนาจ มณีแสง มีความว่าหนังใหญ่ชุดนี้มีอายุกว่า ๒๐๐ ปี นำมาแสดงตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลายและเป็นที่นิยมเล่นกันมากในภาคใต้ต่อมาสมัยเจ้าคุณเฒ่า พระศรีสมุทรโภคชัยโชคชิดสงคราม (เกตุ ยมจินดา) ซึ่งเป็นเจ้าเมืองคนแรกของจังหวัดระยอง ได้ติดต่อชุดหนังใหญ่ดังกล่าว เพื่อนำมาแสดงที่วัดจันทอุดม(วัดเก๋ง) ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของโรงพยาบาลระยอง หลังจากนั้นได้นำมาถวายให้วัดบ้านดอน มีพระอาจารเล็กเป็นเจ้าอาวาสในขณะนั้นหนังใหญ่เป็นการแสดงที่ประกอบด้วย ผู้พากย์ ผู้เชิดและมีวงปี่พาทย์ร่วมการแสดงด้วย สำหรับหนังใหญ่วัดบ้านดอนจังหวัดระยองมีผู้ถ่ายทอดการแสดงหนังใหญ่ที่เรียกว่า ครูหนัง ๒ ท่านคือ นายเรือง รื่นเริง และ นางแจ่ม รื่นเริง และ มีครูประดิษฐ์ เป็นผู้ร่วมฝึก ส่วนวงปี่พาทย์ในสมัยนั้นใช้วงของ นายสวม เป็นธรรม นายชำ ช่างทอง ขุนวรภรณ์รัตน์ ศึกษาเขียว โสภณ (ทิดเขียว) ต่อมาเมื่อ นายเรือง รื่นเริง ชรามากก็ได้มอบให้ นายสี รื่นเริง(บุตร) เป็นผู้เชิดร่วมโรง มีนายเฉลิม มณีแสง เป็นครูหนังพากย์ร่วมกับนายเจิม ชอบอรัญ และ นายถ่อย หวานฤดี ก็ได้รับเป็นครูหนังใหญ่ระยะต่อมา
การอนุรักษณ์หนังใหญ่ชุดนี้ได้มีมาโดยลำดับ เนื่องจากเป็นชุดหนังใหญ่ที่มีความปราณีตสวยงาม เชื่อกันว่าเป็นงานฝีมือของช่างหลวงและนับถือเป็นของสูงของศักดิ์สิทธื์ ฉะนั้นทุกครั้งเมื่อมีการนำมาแสดงจะต้องไหว้ครูและประพรมน้ำมนต์ ครั้งหนึ่งพลเรือโทลักษณ์ บุญศืริ ได้มาติดต่อท่านพระครูปัญญาวุฒิกร เจ้าอาวาสวัดบ้านดอนเอการอนุรักษ์หนังใหญ่ชุดนี้ ให้นำไปไว้ในพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ แต่ท่านพระครูอนุญาตให้ไม่ได้ เพราะเป็นของถวายไว้เป็นสมบัตืของวัด จึงมีการจัดสร้างหอสูงไว้สำหรับเก็บชุดหนังใหญ่ไว้ ซึ่งต่อมาเกิดอุทกภัยทำให้หนังเสียหายไปมาก เหลือที่ใช้ได้อยู่ประมาณ ๙๐ ตัว และบ้ายมาเก็บไว้ที่กุฎิเพื่อตรวจสภาพและการดูแลอย่างใกล้ชิดปัจจุบันการอนุรักษ์ตัวหนังใหญ่ได้ดำเนินการเป็นโครงการ โดยเจ้าอาวาสวัดบ้านดอนและผู้เกี่ยวข้อง มีการจัดสร้างอาคารพิพิธภัณฑ์มรดกไทยหนังใหญ่วัดบ้านดอน เพื่อเก็บรักษาและจัดแสดงตัวหนังเพื่อการศึกษาต่อไป
หนังใหญ่วัดบ้านดอน จังหวัดระยอง
สถานที่ตั้ง : ต.เชิงเนิน อ.เมือง จ.ระยอง
